Καριζώνη

 Στολίδια του βυθού

Ό αριθμός 11, απ' ό, τι μας εξηγεί ό Θέμης Λιβεριάδης, είναι «ένας άριθμός με κάποιο παρουσιαστικό, με συμμετρική χάρη και με πολλές σημασίες και εφαρμογές». Γι' αυτό και διαλέγει έντεκα κείμενά του, πού ό ίδιος τα οριοθετεί ανάμεσα στο διήγημα και στο δοκίμιο, για να μας δώσει πάλι το προσωπικό του στίγμα με το καινούριο του βιβλίο Ασκήσεις ετοιμότητας : 1984 - 1994 ('Αθήνα, Εξάντας 1995).
Αρχίζοντας μ' ένα ευρηματικό αντι-λε-ξικό όπου, ανάμεσα στο «εκμέκ κανταϊφ» και στον «Γανυμήδη», ρέει ένα υπόγειο ποιητικό ρεύμα από προσωπικά ορόσημα και σύμβολα, προδιαθέτοντας τον αναγνώστη για την έκρηξη πού θα ακολουθήσει στη Μονή Σταυρονικήτα, ή - ενδεχομένως, και για ένα σκωτσέζικο ντους, από τους ατμούς του οποίου όμως θα αναδυθούν μεγάλα φορτία τρυφερότητας και πυκνού-ποιητικού λόγου. Άλλωστε ο Λιβεριάδης είναι γνωστός και πολύ αξιόλογος ποιητής και γράφει πάντα υπό το φως τής ποίησης.
Τα κείμενα τού τόμου είναι δοκίμια, συ¬νεντεύξεις, πρόλογοι σε βιβλία του Κώστα Ζουράρι, αυτοβιογραφικά κομμάτια, γεμά¬τα από τις μεταμορφώσεις και τις παρα¬μορφώσεις της πόλης, τις σκιές των προ¬σώπων που σημασιοδότησαν κάποιες άλ¬λες εποχές, τα τραύματα τής ποίησης, όλα αυτά πού ό ίδιος αποκαλεί «στολίδια του βυθού», που βγαίνουν όμως με εκρηκτικό θόρυβο και αξιοσημείωτη ειλικρίνεια. Αν και σήμερα η ειλικρίνεια δεν θεωρείται αρετή, χωρίς αυτήν δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή δημιουργία. Γιατί ή δημιουργία δεν είναι παρά ή ιερή εκείνη στιγμή όπου ό καλλιτέχνης αυτοαποκαλύπτεται ενώπιος ενωπίω. Και οι Ασκήσεις ετοιμότητας του Λιβεριάδη έχουν αυτό το νόημα και γίνονται αποκλειστικά προς αυτήν την
κα¬τεύθυνση και όχι προς την πραγματική ζωή, όπως μας εξομολογείται ό ίδιος. Δεν ξέρω γιατί η αλήθεια φαίνεται καμιά φορά πολύ πιο καθαρά μέσα στους αντικατοπτρισμούς. Μέσα από αυτούς τους αντικατοπτρισμούς, λοιπόν, ό Λιβεριάδης μας αφήνει να κάνουμε μια βόλτα γύρω από τη σκούρα λίμνη τής ψυχής του.

Πολύ σημαντικά από φιλολογική άποψη είναι τα δύο δοκίμια για τον Ασλάνογλου και τον Καβάφη. Το πρώτο περιέχει πλού¬σιο πραγματολογικό υλικό για τη Θεσσα¬λονίκη της δεκαετίας του '60, ενώ το δεύ¬τερο προσφέρει μια πρωτότυπη οπτική και επανατοποθέτηση του ζητήματος Καβάφης. Είναι ορισμένα θέματα που αποσιωπούνται και, ενώ όλοι τα γνωρίζουν, κανείς δεν τολμά να τα αναμοχλεύσει. Ο συγγρα¬φέας εν προκειμένω επιχειρεί μια τέτοια αναμόχλευση, καταθέτοντας την προσωπι¬κή του μαρτυρία αλλά και πικρία μέσα από αυτοβιογραφικά κείμενα. Διαβλέπω ότι κά¬ποια στιγμή όλα αυτά θα εκκολαφθούν σ' ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, όπως συμ¬βαίνει συνήθως μετά από μακρά και βασανιστική σιωπή τού συγγραφέα. Και τότε ίσως μπορέσει να μας μιλήσει σαφέστερα, αποκρυπτογραφώντας όλες του τις μνή¬μες που σ' αυτό το βιβλίο μας προσφέρονται αποσπασματικά. 'Ωστόσο ή αποκρυπτογράφηση της μνήμης είναι μια πολύ επώδυνη διαδικασία. Όσο περισσότερο προχωρείς στα στρώματα τής μνήμης τό¬σο βαθύτερα αισθάνεσαι τη φρίκη...
Έτσι και μ' αυτά τα κείμενα, παρά το πηγαίο χιούμορ που διαθέτουν, στο τέλος αφή¬νουν ένα βαρύ απόσταγμα από θλίψη.

«Απ' το πρωί χαίρομαι ένα φίδι τυλιγμένο στο λαιμό μου», παραθέτει από τον Μίλτο Σαχτούρη. Νομίζω πως αυτή είναι ή αίσθηση πού κρύβει μέσα του το βιβλίο. Είναι όμως μια αίσθηση που τη' νιώθουν οι περισσότεροι που ζουν και γράφουν σ' αυτήν τη μικρό¬ψυχη πόλη. Και για να παραφράσω τους στίχους του ίδιου τού ποιητή, από τη συλλογή του «Ο θάνατος του ζώου» :

Κάποτε τα πράγματα θα μας μιλήσουν
ίσως όμως περιμένουν
να βγούμε απ' τους ατμούς

                                                                                                                                                                                 Κατερίνα Καριζώνη

                                                                                                                                                                        "Εντευκτήριο" , τεύχος 31 / 1995