Για τον Σαχτούρη στην "Οδό Πανός"

                                                                                                                                                          ( τεύχος 141 )

Αποχαιρετισμός στον Μίλτο Σαχτούρη *

Μίλτο ,

ξέρω καλά πως δεν σου άρεζαν τα πολλά λόγια, ούτε να λέγονται – ούτε να γράφονται...Πολύ περισσότερο που δεν θα είχε νόημα να μιλήσω και εγώ, ιδίως μετά τον Αλέξανδρο Αργυρίου. Πρέπει ωστόσο να καταφέρω να αρθρώσω, εδώ και τώρα, μερικές πικρές αλήθειες προτού τις θάψουμε μαζί με το κουρασμένο σου κορμί. Δεν σε αποχαιρετώ, λοιπόν, μόνο εκ μέρους της οικογένειας των ποιητών και συγγραφέων, που εμπιστεύθηκε και σε 'μένα αυτό το θλιβερό καθήκον, αλλά και της άξιας συντρόφου της ζωής σου - της ζωγράφου Γιάννας Περσάκη, και σαν φίλος, που σου χρωστάει την παράταση της ζωής του...και την Αλήθεια που του δίδαξες... Και αν η Αλήθεια ( με κεφαλαίο το Άλφα, όπως το γράφει ο Μανόλης Αναγνωστάκης ) μερικές φορές πληγώνει δε θα 'θελα το τραύμα αυτό να το «χρεώσουν» κάποιοι στην Εταιρία Συγγραφέων.

• Κι επειδή εμείς οι νέο – Έλληνες έχουμε το σύνδρομο ή σύμπτωμα να συσπειρωνόμαστε 'πάνω από συμφορές και φέρετρα, θέλω να ακούσουν όλοι αυτοί που είναι εδώ και τόσοι άλλοι που σ' αγαπούνε από μακριά - με το δικό τους τρόπο, λίγο από αυτήν την Αλήθεια:
• Το τελευταίο καλοκαίρι ήρθα στο γηροκομείο που βρισκόσουν, πάντα στην αγαπημένη σου γειτονιά - την Κυψέλη, στον πλαϊνό δρόμο του σπιτιού σου. Γεμάτος χαρά, να σου αναγγείλω πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων των «Τριών Θαλασσών» αποδέχθηκε και μάλιστα με χειροκροτήματα την πρόταση να γίνει φέτος, στις 28 Μαϊου στη Ρόδο, μία εκδήλωση για να σε τιμήσουμε. Δε θα ξεχάσω ποτέ την εύγλωττη σιωπή και το βλέμμα σου...Ήξερα πως μια ζωή δεν έδινες καμιά σημασία σε όλα αυτά, πολύ περισσότερο τώρα που όλη κι όλη η χαρά σου ήτανε να σου ετοιμάσει η καλή φίλη Ειρήνη, από το δωμάτιο του πλαϊνού πόνου, έναν καφέ στο μπρίκι...΄Όπως ήξερα και την αγάπη που μου είχες. Γι αυτό - όχι μόνο δεν μ' «έστειλες στο διάβολο», αλλά δέχθηκες να ηχογραφήσουμε λίγα λόγια μεταξύ μας, και έναν χαιρετισμό για τους ποιητές, που μαζεύονται κάθε χρόνο στη Ρόδο, έναν χαιρετισμό που έμελλε να είναι ο τελευταίος σου...
• Ήξερα καλά πως είχες έναν αόρατο κι απέριττο θρόνο, στημένο σπίτι σου κι αργότερα στην κλινική, απ' όπου - όπως είπε χαρακτηριστικά ο Τάσος Λιγνάδης, ζούσες μες στην αυτοεξορία σου. Σα να μας έβλεπες μέσα από ένα κρυφό παράθυρο...Αλλά μας ήξερες. Ήξερες τα προβλήματά μας και μας φοβόσουν...και διαρκώς στρεφόσουνα μες στη φωλιά σου...
• Σε είδα για τελευταία φορά στις 21 του Μάρτη, «ημέρα της ποίησης». Είχες πάντα περασμένο στο αυτί το σκουλαρίκι, αυτό που τολμούνε μόνο οι αιώνια νέοι και επαναστατημένοι Κι έβλεπες πια μόνο 'κείνο το άσπρο άλογο πλάι στο κρεββάτι σου...
• Είχες μάθει τί σημαίνουν τα δέκα εκατομμύρια ελληνικές δραχμές του μεγάλου λογοτεχνικού βραβείου της χώρας, που αξιώθηκες για το σύνολο του έργου σου και την προσφορά σου στα γράμματα...Πόσα ταπεινωτικά τηλέφωνα της συντρόφου σου και πόσοι εξευτελισμοί...για να καταβληθεί μετά από ένα χρόνο ένα τελικό ποσό λιγότερο κι από το μισό που εξαγγέλθηκε, μια και ακόμα και το πνεύμα υπόκειται σε «κρατήσεις» και φορολογείται σαν...ανώνυμη εταιρία για το καλό - υποτίθεται, αυτού του ευλογημένου τόπου.
• ...Ήξερες, και ας μην ήσουνα παρών, τί είπε ο υφυπουργός του πρωθυπουργού στο «σπίτι του κρεμασμένου», θέλω να πω στην ετήσια εκδήλωση της Εταιρίας Συγγραφέων...Ότι το Υπουργείο Πολιτισμού θα ενισχύει μόνο...«έργα» που είναι παραγωγικά !!! Εκεί βέβαια του απάντησε ,εκ μέρους όλων μας ο απερχόμενος Γραμματέας της Εταιρίας Άρης Μαραγκόπουλος...ότι θα παλέψουμε μόνοι, και θα μετέλθουμε τα πάντα, εκτός από το να ονομαστούμε «Coca Cola - Εταιρία Ελλήνων Συγγραφέων» ! Μια Εταιρία που κατάφερε να ανοίξει πολλές πόρτες εκτός από την πόρτα του δικού μας Υπουργείου Πολιτισμού, γιατί εκεί, όπως λέει κι η παροιμία, βρόντα όσο θες ! Βέβαια υπάρχει και η άποψη ότι ο Πολιτισμός δεν πρέπει να επαιτεί. Ούτε να είναι κρατικοδίαιτος. Πρέπει όμως να αρχίσουμε μόνον από αυτόν ;...Έτσι θα έχουμε «'περήφανα γηρατειά» ; Ή μήπως «τρελούς» ποιητές ;...Που θα τους «στήνουμε», όταν μεγαλουργούν, να βγούμε μια φωτογραφία μαζί τους, ή θα...καπελώνουμε την «δυσαναπλήρωτη απώλειά» τους όταν φεύγουν ;...
• Γιατί ίσως ξέρεις ακόμα και νεκρός, τι σημαίνει μια κηδεία «δημοσία δαπάνη», όπως το έμαθε πια καλά η σύντροφός σου...
• Μόνο που εγώ δεν ξέρω ή δεν κατάλαβα ακόμα τί νόημα έχει η προϊσταμένη θέση του Πρωθυπουργού μας στον Πολιτισμό αυτής της χώρας...Αν είναι συμβολική, θα έλεγα να αφήσει τους συμβολισμούς σε 'μας που γράφουμε, και σαν πολιτικός να περιοριστεί σε πράξεις συγκεκριμένες , καλές ή κακές – γι αυτό άλλωστε τον πληρώνουμε όλοι - και όλοι κρινόμαστε και θα κριθούμε...
• Για όλα αυτά θέλω, Μίλτο, να παραθέσω εδώ λίγα λόγια που ξέρω πως τα παίρνεις μαζί σου, να σε ζεσταίνουν στην κρύα Νύχτα...Γι αυτό άλλωστε τα λέω :
• Μακριά, λοιπόν, από την ποίηση τα παγερώς αδιάφορα, ευαγή ιδρύματα Πολιτισμού...
• Μακριά από την ποίηση όσοι δημοσιογραφίσκοι και κριτικοί επιπλέουν, σαν φελλοί, μαζί με τα αφεντικά τους σε μια θάλασσα πνιγμένων λέξεων...
• Μακριά από την ποίηση όλα τα ανθρωπάκια που φαντασιώνονται με λέξεις...Το ποίημα συντελείται ερήμην των λέξεων.
• Μακριά από την ποίηση η φλυαρία του κάθε «Εγώ»...
• Μακριά από την ποίηση η ιδέα ότι αυτή αφορά μόνο τα βιβλία. Το τελευταίο πράγμα που έχει σχέση με την ποίηση είναι το βιβλίο...Υπάρχουν άνθρωποι που δημιουργούν ποίηση με τις πράξεις τους και την ίδια τη ζωή τους... και σαν ζωντανά ποιήματα πορεύονται.
• Και πάνω απ' όλα υπάρχει η Σιωπή των νεκρών...των αγαπημένων νεκρών, που με τη Σιωπή αυτή μας κατευθύνουν...Γιατί ο Ποιητής είναι ο τελευταίος δότης σε μια κοινωνία που σπαράσσεται.

Θέλω να τελειώσω με κάτι δικό σου...Τα τελευταία χρόνια ξέρω, απ' όσα μας εμπιστεύθηκες, 2-3 ανέκδοτα ποιήματά σου, που ίσως δε θα δούνε ποτέ αυτό που λένε «φως της δημοσιότητας», ξέρω επίσης ποσώς σε ενδιαφέρει !...΄Ένα είναι αφιερωμένο σε 'μένα και σε ευχαριστώ...Αυτό που θέλω να διαβάσω τώρα, το έχεις χαρίσει στον Λευτέρη Ξανθόπουλο :

( Θα φύγουμε )

Μια μέρα θα φύγω κι εγώ
Όπως έφευγε ο Ντύλαν Τόμας
Όπως τα μανιτάρια από το πιάτο του παπά
Όπως οι φώκιες της Αλόνησος
Όπως το περιστέρι του ψαρά
Η μαύρη γαρίδα από τη μαύρη θάλασσα
Όπως η γάτα του λωτοφάγου
Οι κάτοικοι του βυσσινόκηπου
Από το κτήμα τους το αγαπημένο
Όλα φεύγουν, όλα φεύγουν
Που να πάρει ο διάβολος !

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------  

* Πέθανε ξημερώματα 29ης Μαρτίου – Κηδεύτηκε 1 Απρ' 2005 – Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία τον αποχαιρέτισαν, εκ μέρους της Εταιρίας Συγγραφέων, ο Αλέξανδρος    Αργυρίου και ο Θέμης Λιβεριάδης.